آنتی‌اکسیدان چیست؟
“آنتی اکسیدان” یک اصطلاح کلی برای هر ترکیبی است که می‌تواند با مولکولهای ناپایدار به نام رادیکالهای آزاد که به DNA، غشای سلولی و سایر قسمتهای سلول آسیب می‌زند، مقابله کند. از آنجایی که رادیکالهای آزاد فاقد یک جفت کامل از الکترون‌ها هستند، الکترون‌ها را از مولکولهای دیگر می‌دزدند و در این فرآیند به آن مولکول‌ها آسیب می‌رسانند. آنتی اکسیدانها با از دست دادن برخی از الکترونهای خود رادیکالهای آزاد را خنثی می‌کنند.
در انجام این کار، آنها به عنوان یک کلید “خنثی سازی” طبیعی برای رادیکالهای آزاد عمل می‌کنند. این به شکستن یک واکنش زنجیره‌ای کمک می‌کند که می‌تواند مولکولهای دیگر در سلول و سایر سلولهای بدن را تحت تأثیر قرار دهد.
انواع آنتی اکسیدان
تصور می‌شود که صدها و احتمالا هزاران ماده وجود دارد که می‌توانند به عنوان آنتی اکسیدان عمل کنند. خوب است به این نکته دقت کنید که آنتی اکسیذان در واقع نام یک ماده نیست بلکه طیف وسیعی از مواد را تشکیل می‌دهد.
| نمونه‌هایی از آنتی اکسیدان‌هایی که از خارج از بدن باید تامین شوند عبارتند از: |
| ویتامین A |
| در شیر، کره، تخم مرغ و جگر وجود دارد. |
| ویتامین C |
| این ویتامین در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات مانند انواع توت‌ها، پرتقال، کیوی، پاپایا، کلم بروکلی، فلفل، گوجه فرنگی و… یافت می‌شوند. |
| ویتامین E |
| برخی از دانه‌های روغنی و آجیل‌ها غنی از ویتامین E هستند. از جمله این ترکیبات می‌توان به بادام، تخمه آفتابگردان، فندق و بادام زمینی اشاره کرد. |
| بتاکاروتن |
| این آنتی اکسیدان در میوه‌ها و سبزیجات رنگی (زرد، نارنجی و قرمز) وجود دارد. |
| لیکوپن |
| در تمام میوه‌ها و سبزیجات صورتی و قرمز این آنتی اکسیدان یافت می‌شود. |
| لوتئین |
| این آنتی اکسیدان بیشتر در سبزیجات برگ سبز مشاهده می‌شوند. |
| سلنیوم |
| آنتی اکسیدان اصلی موجود در غلات سلنیوم است. این آنتی اکسیدان در محصولات حیوانی مانند گوشت و مرغ و ماهی نیز وجود دارد. |
| فلونوئید |
| آنتی اکسیدان‌های گروه فلاونوئیدها در ترکیباتی مانند زرد چوبه به عنوان «کروکومینوئید» (Curcuminoid) به فراوانی یافت می‌شوند. |
فلاونوئیدها، فلاون‌ها، کاتچین‌ها، پلی فنول‌ها و فیتواستروژن‌ها دیگر انواع آنتی اکسیدانها و فیتونوترینت‌ها هستند که همه آنها در غذاهای گیاهی یافت می‌شوند.
میزان آنتی اکسیذان‌های موجود در مواد غذایی ممکن است با پختن و حرارت دیدن افزایش یا کاهش یابند. لیکوپن‌ها آنتی اکسیذان‌هایی هستند که در گوجه فرنگی به وفور وجود دارند و مسئول رنگ قرمز آن نیز به شمار می‌آیند. زمانی که گوجه فرنگی حرارت می‌بیند
آنتی اکسیدان‌های طبیعی در نوشیدنی‌ها
سه نوع اصلی گیاهانی که دارای آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی هستند و به عبارت دیگر، آنتی‌اکسیدان‌های گیاهی محسوب می‌شوند عبارت‌اند از:
قهوه: منبع شماره‌ی یک آنتی‌اکسیدان طبیعیِ تمامی آمریکایی ها قهوه است.
چای: چای سبز و چای سفید دو منبع فوق‌العاده از آنتی اکسیدان‌های طبیعی به شمار می‌روند که استفاده‌ی شفابخش از آنها به ایام باستان بازمی‌گردد. در حقیقت، چای سفید همان گیاه چای سبز است اما نحوه‌ی فرآوری آن فرق می‌کند. نوشیدن روزانه چهار فنجان چای سبز برای تأمین میزان کافی آنتی اکسیذان لازم است. در میان انواع چای سبز باید به چای سبز ماچا اشاره کرد، این نوع چای دارای 10 برابر آنتی اکسیذان بیشتر نسبت به انواع دیگر چای سبز است.
در این میان، قهوه بالاترین میزان آنتی اکسیذان را داراست و در بین انواع چای به ترتیب چای سفید، چای سبز و چای سیاه از نظر دارا بودن این ماده غنی‌تر هستند
ماندگاری اثر آنتی اکسیدان ها
برای پی بردن به میزان مدت زمان تأثیر بیشتر آنتی اکسیدانِ نوشیدنی‌های رایج مختلف، آزمایشی با رعایت استانداردهای برابر در مورد آنتی اکسیدان چای سیاه، چای سبز، چای سفید و قهوه و کاکائو انجام شد که میزان ماندگاری اثر آنتی اکسیدان آنها به شرح زیر بود:
قهوه: از 292 تا 948 دقیقه تأثیر داشت
کاکائو: از 217 تا 444 دقیقه
چای سبز: از 186 تا 338 دقیقه
چای سفید: مشابه چای سبز
چای سیاه: از 67 تا 277 دقیقه
چای گیاهی: از 6 تا 78 دقیقه
در این فهرست، بالاترین میزان تأثیر آنتی اکسیذان متعلق به قهوه است همچنین طبق آزمایش انجام‌شده، اضافه کردن شیر به قهوه در میزان تأثیر آنتی‌اکسیدان آن تغییری ایجاد نمی‌کند.
